بنای زنده، بنای یک زندگی
معماری پایدار و خانه‌ای سبز که ماندگار خواهد بود
- بنای زنده، بنای یک زندگی
- بنای زنده، بنای یک زندگی
گمشدهٔ این روزها شاید چشم‌اندازی باشد که در آن برای هر پدیده یا شخص، آینده‌ای روشن و دست‌یافتنی ترسیم شده باشد، به راستی شهر آرمانی کجاست و خانه آرمانی چگونه ساخته می‌شود؟ اگر نتوانیم به آرمان‌شهر فرضی خود دست یابیم، آیا نباید برای ساختنش از جایی آغاز کنیم؟ یا دست کم برای داشتنش، افق روشنی تجسم کنیم؟ این، قصۀ یک سلول از اندامی تنومند است که می‌خواهد در جایگاه خود، بهترین باشد؛ خانه‌ای که پایداری را ارزش خود تعریف کرده، به آن امید که از دل هزاران خانه پایدار، شهری پایدار پدید آید.
پایداری، از خانه تا شهر
پایداری در دو بعد محیطی و اجتماعی تعریف می‌شود. پایداری زیست‌محیطی به معنای طراحی و ساخت خانه‌ها و شهرهایی است که به محیط‌زیست آسیب نرسانند و در بهبود آن نیز نقشی سازنده ایفا کنند. این نقطه مطلوب، از توجه به مواردی مانند کاهش مصرف انرژی و منابع طبیعی، کاهش آلودگی هوا، آب، خاک و استفاده از مصالح سازگار با محیط‌زیست پدیدار می‌شود. پایداری اجتماعی نیز به معنای طراحی و ساخت شهر، محله و خانه‌هایی است که پاسخگوی نیازها و خواسته‌های همه شهروندان و ساکنانش باشد. رسیدن به این مقصود می‌طلبد تا به دسترسی آسان به امکانات، تأمین امنیت و رفاه، حفظ هویت و فرهنگ محلی توجه کافی شود.
از طراحی یک ساختمان گرفته تا برنامه‌ریزی شهری، پایداری با به کار بستن اصولی اساسی در مقیاس‌های گوناگون به دست می‌آید که از آن جمله استفاده از مصالح پایدار مانند چوب، سنگ و مواد قابل بازیافت است. همچنین طراحی ساختمان‌هایی با مصرف بهینه انرژی و استفاده از فناوری‌های نوین مانند عایق‌بندی حرارتی و نورگیرهای طبیعی، استفاده از سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و فاضلاب‌های خاکستری از دیگر ویژگی‌های ساختمان‌های پایدارند. ایجاد فضاهای سبز با هدف بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی در کنار طراحی و ساخت ساختمان‌های خدمت‌دهنده برای کاهش نیاز به حمل‌ونقل، از دیگر نکاتی هستند که برای دستیابی به پایداری شهری باید مد نظر قرار گیرد.
شهر پایدار شهری است که ارتقادهنده رفاه شهروندان و تامین‌کننده بالاترین کیفیت زندگی آن‌هاست. پیاده‌سازی اصول پایداری در معماری و شهرسازی در گرو همکاری همه ذینفعان از جمله دولت، بخش خصوصی، شهروندان و سازمان‌های غیردولتی است و تنها با تلاش همگانی می‌توان شهری پایدار و آینده‌نگر ایجاد کرد که پاسخگوی نیازهای نسل‌های امروز و فردا باشد.
با چنین رویکردی و توجه به آنچه در مقدمه آمد، ناگزیریم تا یک افق برای دستیابی به خانه و شهری پایدار از منظر زیست‌محیطی و اجتماعی، ترسیم کنیم. در این مسیر، معرفی و انتقال تجربه کسانی که گام‌هایی موفق در این راه برداشته‌اند سبب می‌شود با افزایش سطح توقع مخاطبان، حرکت به سمت پایداری تبدیل به خواسته‌ای همگانی شده و میل به داشتن شهری پایدار، گفتمانی فراگیر شود.
بنای زنده، بنای یک زندگی
در نخستین سال هزاره جدید، شهر مشهد شاهد آغاز بهره‌برداری و سکونت در سومین هتل‌برج مسکونی باران بود. نگاهی ریزبینانه به ویژگی‌های معمارانه این بنا و رویکرد دوستدار طبیعت آن، بیانگر تمایزی آشکار و ارزشمند است که هدف خود را پایداری محیط سکونت و زیست اجتماعی ساکنانش قرار داده است. وقتی در بطن یکی از پُر تراکم‌ترین محله‌های یک کلان‌شهر، قطعه زمینی دو هزار متری، به یک باغ سبز عمودی، با سه هزار متر مربع پوشش گیاهی تبدیل می‌شود، گویی در گوشه‌ای از شهر، سلول‌های تنفسی جدیدی پدید آمده است.
هتل‌برج مسکونی باران۳ با بیش از ۹۰ گونه گیاهی، حجم وسیعی از ده‌ها هزار اصله درخت، درختچه و گیاه را در لابی، بام، نما، دیوارهای سبز مشاعات و آپارتمانها، باغچه‌های نواری و تراس‌ها جای داده است. یک برج مسکونی که نماد ساختمانی زنده و واجد هویتی منحصر به فرد است و می‌تواند به یکی از نشان‌های شهری (Landmark) تبدیل شود.
رویکرد طراحی باران۳، گام نهادن در مسیر معماری پایدار است. سبکی از طراحی که در آن ساختمان زنده است و با محیط اطراف خود تعامل دارد. مصرف انرژی با بکارگیری تجهیزات هوشمند و شبکه‌ای پیچیده از تاسیسات تا حد ممکن کاسته شده و می‌توان آن را یک ساختمان کم‌مصرف معرفی کرد. استفاده گسترده از مصالح ارگانیک و منطبق با شرایط محیطی مانند چوب و سنگ در کنار ایجاد کمترین آسیب و آلودگی در محیط پیرامونی، علاوه بر جلوه بصری زیبا برای برج و محدوده اطراف آن، نتیجۀ به‌کارگیری دیدگاه‌های معماری ارگانیک در طراحی است.
از دیگر سو، ارائه خدمات هتلی و پیش‌بینی ده‌ها خدمت و فضای پشتیبان در محل زندگی، ساکنان را از رفت و آمدهای مکرر روزانه برای رفع احتیاجاتشان بی‌نیاز کرده است. کاهش ترافیک شهری، تمرکز و کاهش سطح خدمات زیربنایی مانند انتقال انرژی و خدمات شهری نیز از دیگر دستاوردهای اینگونه ساختمان‌هاست.
هر خانه یک حیاط
یکی از بارزترین عناصر هویتی در هتل‌برج باران۳، طراحی تراس‌های متعدد برای قسمت‌های مختلف یک واحد مسکونی است. در آپارتمان‌های این برج، هر اتاق یک تراس یا باغچه سبز دارد اما تراس اصلی که به‌طور معمول در کنار فضای نشیمن یا آشپزخانه طراحی شده، علاوه بر ایجاد یک فضای باز و چشم‌انداز منظره شهری برای اهالی خانه، محیطی قابل اتصال به نشیمن یا صبحانه خوری در فصول مناسب را هم فراهم آورده است.
این تراس‌ها و باغچه‌ها، بر اساس پلان هر واحد و سلیقه یا خواست ساکنان، امکان طراحی فضای سبز با گونه‌هایی متنوع در محدوده‌هایی که از قبل پیش‌بینی شده را دارد. همچنین برای رفع دغدغه ساکنان در نگهداری و مراقبت از گل‌ها و گیاهان، خدماتی دقیق به صورت دوره‌ای توسط مدیریت بهره‌برداری ارائه می‌شود تا دیگر، داشتن خانه‌ای همیشه سبز و بهاری یک رویا نباشد.
دیوارهای سبز هوشمند
بیش از سه کیلومتر مربع فضای سبز در هتل‌برج باران ۳ شامل باغچه‌ها، دیوارهای سبز و تراریوم‌هایی است که با دو روش انسانی و اتوماسیونی، کاشت، آبیاری، نگهداری شده و از سلامت آن‌ها مراقبت می‌شود. دیوارهای سبز از یک سیستم هیدروپونیک بهره می‌برند که عاری از هرگونه خاک بوده و گیاهان، در میان بافتی از جنس نمد رشد می‌کنند و مواد لازم برای رشد خود را از طریق آب و با یک سیستم آبیاری یکپارچه دریافت می‌کنند. این دیواره‌ها همچنین به عنوان عایق حرارتی و صوتی برای ساختمان عمل می‌کنند و در صرفه‌جویی مصرف انرژی بسیار موثرند. نورپردازی خاص دیوارهای سبز با لامپ‌های LED و فتوسنتزی علاوه بر جلوه‌ای زیبا و درخشان، به رشد بهتر گیاهان کمک می کند.
شهر پایدار با طراحی و ساخت خانه‌هایی به دست می‌آید که دوستدار محیط‌زیست بوده و پاسخگوی نیازها و خواسته‌های شهروندان و ساکنان باشند
آرمان‌شهر توس فصلنامه‌ای است در حوزه سبک زندگی که با حمایت گروه باران منتشر می‌شود.
سایت اختصاصی مجله آرمان‌شهر: www.ArmanShahrMag.com